(Cadn.com.vn) - Mặc dù là nước xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất Châu Phi và là một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, nhưng Nigeria lại nhập khẩu hầu hết nhiên liệu và hiện đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nhiên liệu tồi tệ nhất trong những năm qua.

Thời gian qua, xăng dầu trở thành nỗi ám ảnh đối với người dân Nigeria. Hình ảnh những đoàn xe xếp dài hàng cây số để chờ mua xăng trở nên quá quen thuộc ở quốc gia xuất khẩu dầu thô này. Bên cạnh đó, Nigeria còn đang phải đối mặt với tình trạng bị cắt điện như cơm bữa vì thiếu nhiên liệu.

Quốc gia Châu Phi này không có đủ nhà máy lọc dầu. Thậm chí khi cả 4 nhà máy lọc dầu của họ hoạt động hết công suất cũng chỉ đáp ứng được 1/4 nhu cầu của cả nước, chuyên gia kinh tế John Ashbourne tại Cty nghiên cứu tài chính Capital Economics cho hay. Để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước, Cty dầu khí quốc gia phải nhập khẩu đến 50% nhiên liệu. Lượng nhiên liệu thiếu hụt còn lại sau đó do các nhà phân phối tư nhân cung cấp. Nhưng đã nhiều tháng qua, các Cty tư nhân này hạn chế nhập khẩu và cung cấp nhiên liệu cho quốc gia gây nên tình trạng thiếu hụt đặc biệt trầm trọng. Vậy lý do là gì?

Người dân xếp hàng chờ mua xăng ở bang phía bắc Bauchi, Nigeria. Ảnh: BBC

Nợ tồn đọng

Trong nhiều năm qua, chính phủ Nigeria phải chi trả khoản trợ cấp nhiên liệu xăng dầu để tạo điều kiện cho người dân tiếp cận với mặt hàng này với giá rẻ hơn. Tuy nhiên, khi giá dầu càng lên cao, khoản chi phí mà chính phủ gánh ngày càng đội lên cao.

Chính phủ hiện tại mới lên nắm quyền hồi tháng 5-2015 "kế thừa" khoản nợ khổng lồ từ chính quyền tiền nhiệm. Ban đầu, những nhà phân phối xăng, dầu phải chịu lỗ. Mãi đến tháng 11-2015, chính phủ thanh toán các khoản nợ cho các nhà nhập khẩu. Dù vậy, hiện nay các nhà nhập khẩu xăng dầu càng hạn chế nhập khẩu và bán xăng dầu trong nước do lo ngại chính phủ sẽ tiếp tục không có khả năng thanh toán cho họ.

Khủng hoảng tiền tệ

Một điều trớ trêu khác nữa là cuộc khủng hoảng tiền tệ dẫn đến tình trạng thiếu xăng dầu tại Nigeria lại bắt nguồn từ chính xu hướng giá dầu giảm mạnh trên thế giới.

Sự sụt giảm giá dầu đáng kể đang đe dọa sự phát triển của nền kinh tế Nigeria khi nguồn thu ngân sách của quốc gia Châu Phi này bị cạn kiệt và thiếu hụt tiền để trả cho khoản nhập khẩu xăng, dầu. Vì vậy, quốc gia Châu Phi này ngày càng trở nên rối ren và trầm trọng hơn. Trong khi đất nước đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng tiền tệ nghiêm trọng, các nhà phân phối xăng, dầu tìm mọi cách để xoay xở tiền nhằm chi trả cho việc nhập khẩu nhiên liệu của mình. Những Cty này cho biết họ buộc phải mua nhiên liệu với giá cắt cổ ở thị trường chợ đen.

Tranh chấp trợ giá nhiên liệu

Từ đầu năm 2016, chính phủ Nigeria quyết định chấm dứt trợ giá nhiên liệu với lý do là giá dầu trên thế giới tiếp tục đà giảm sâu và việc trợ giá là không còn cần thiết nữa.

Động thái này vấp phải sự phản đối gay gắt từ các nhà phân phối nhiên liệu và một số Cty phản đối bằng việc tạm ngừng bán nhiên liệu. Điều này lại dẫn đến hệ lụy là Nigeria thiếu hụt nhiên liệu thì nay càng thiếu hụt hơn. Ngoài ra, những người khác lợi dụng cơ hội này nâng cao gấp nhiều lần hơn so với mức chính thức của chính phủ để trục lợi. Một số nhà phân tích dự đoán, cho đến khi chính phủ trợ giá nhiên liệu trở lại hoặc giá bán lẻ xăng, dầu chính thức được phép tăng thì các Cty phân phối cũng sẽ tiếp tục hạn chế việc cung cấp xăng, dầu. Và việc xếp hàng dài hàng ngày tại các trạm bơm xăng, dầu ở Nigeria vẫn tiếp tục tiếp diễn và không biết khi nào mới có hồi kết.

Tuệ Khanh
(Theo BBC)